схаваць славутасціпаказаць славутасці
Славутасць 1
Славутасць 2
Славутасць 3
Галоўная / Раён / Гісторыя

Гісторыя


Чачэрск - адзін з самых старажытных гарадоў Беларусі. Менавіта гэтую зямлю 26 тыс. гадоў таму абраў для сябе першабытны чалавек, заснаваўшы Бердыжскую стаянку на рацэ Сож. Пасля сыходу ледніка ён ужо ніколі не пакідаў яе, карыстаючыся багаццямі лясоў, рэк і азёр, вырабляючы прылады працы з крэмню і балотнай руды.

У VΙΙΙ стагоддзі па абодва бакі ракі Сож аселі радзімічы. Скарбы, знойдзеныя на тэрыторыі раёна, сведчаць, што яго прытокі былі адгалінаваннямі знакамітага шляху «з варагаў у грэкі».

Летапісны Чачэрск - адзін з самых старажытных гарадоў Беларусі. Упершыню ён згадваецца ў Іпацьеўскім летапісе пад 1159 годам. З гісторыяй горада эпохі Кіеўскай Русі звязаны дзеі вядомага князя-ваяра Алега Святаславіча, старэйшага брата Ігара Святаславіча, знакамітага героя «Песні пра Вешчага Алега».

Да нашага часу захавалася Замкавая гара – нямы сведка былой велічы.

З сярэдзіны XIV стагоддзя і да 1774 года Чачэрск быў у складзе Вялікага Княства Літоўскага і затым Рэчы Паспалітай, цэнтр аднайменнага староства.

Па некаторых звестках у 1510 годзе ў цэнтры горада была ўзведзена драўляная ратуша, што ўскосна сведчыць аб тым, што Чачэрск меў Магдэбургскае права.

З 1772 года, пасля першага падзелу Рэчы Паспалітай, Чачэршчына была далучана да Расійскай імперыі.

У 1772 годзе Чачэрскае староства было падаравана першаму беларускаму генерал-губернатару графу З. Г. Чарнышову. Менавіта ў гэты перыяд у горадзе быў створаны ўнікальны архітэктурны ансамбль, які складаецца з каменнай Ратушы, трох праваслаўных цэркваў і Каталіцкага Касцёла. У збудаваным палацы зелянелі аранжарэі з цытрынамі, даваў прадстаўлення прыгонны ТЭАТР.

Прадукцыя шклянога завода, які працаваў паблізу вёскі Новая Гута, лічылася адной з лепшых у Расійскай імперыі. Больш таго, там выраблялі хвацкі крышталь, ўзоры якога ў 1751 годзе былі прадстаўлены на міжнароднай выставе ў Лондане.

Сядзібу ў Чачэрску ў 1778 годзе наведвала Кацярына II. Тут бывалі імператары Мікалай I і Аляксандр II. А. С. Пушкін спыняўся ў Чачэрску ў 1820 і 1824 гадах, калі накіроўваўся ў Паўднёвую спасылку і вяртаўся з яе. Устаноўлена дакладна, што прыдворны дзеяч, паэт Гаўрыла Раманавіч Дзяржавін, адзін час займаўся прыладай гаспадарча-прававых спраў у Чачэрскім маяраце.

Лёс спрыяў да Чачэрску і пазней, аднак не гэтак шчодра, як пры Чарнышове. З канца XIX-пачатку XX стагоддзяў горад пачаў ператварацца ў ціхі правінцыйны гарадок.

У 1903-1907 гадах на Чачэршчыне дзейнічала арганізацыя РСДРП.

З перамогай Кастрычніцкай сацыялістычнай рэвалюцыі ашаламляльна змянілася аблічча Чачэрска і раёна.

З 1919 года ў горад у складзе Гомельскай губерні РСФСР. З 1926 года-у БССР.

Чачэрскі раён утвораны 8 снежня 1926 года Указам Прэзідыума Вярхоўнага Савета БССР.

У 1940 годзе тут налічвалася 18 прадпрыемстваў, 66 калгасаў, 5 бальніц, 19 фельчарска-акушэрскіх пунктаў, 24 бібліятэкі.

Далейшае развіццё было перапынена Вялікай Айчыннай вайной. Ужо ў жніўні 1941 года гітлераўцы акупавалі тэрыторыю, усталяваўшы жорсткі рэжым гвалту. Спалілі 14 вёсак, расстралялі 1137 мірных жыхароў. Агульная страта эканоміцы раёна склала 1,5 млрд. рублёў у цэнах 1940 года.

Аднак ніякія зверствы акупантаў не змаглі скарыць жыхароў раёна. У лясах на Чачэршчыне грунтавалася 1-ая Гомельская партызанская брыгада, дзейнічаў падпольны абкам КПБ. Адважна змагаліся нашы землякі на франтах Вялікай Айчыннай. Радзіма высока ацаніла ратныя подзвігі Мікіты Канановіча Круглікава, Мікалая Сафонавіча Байкова, Ціта Парфяновіча Новікава, братоў Пятра Ільіча і Аляксандра Ільіча Лізюковых, удастоіўшы іх звання Героя Савецкага Саюза.

У пасляваенныя гады Чачэрск і раён былі адроджаны самаадданай працай яго жыхароў, а новыя пакаленні прымнажаюць яго славу.

Чорнай трагедыяй для жыхароў Чачэршчыны павярнулася аварыя, якая адбылася 26 красавіка 1986 года на Чарнобыльскай атамнай электрастанцыі. З раёна было адселена 3 тысячы 950 сем'яў. Выведзена з абароту 12 тысяч 143 гектары сельгасугоддзяў. Спісана 1500 гектараў лесу, спынілі сваё існаванне 43 населеныя пункты. Колькасць насельніцтва з 30 тысяч у 1986 годзе паменшылася да 16 тысяч 700 чалавек на 1 студзеня 2007 года. Але раён не завагаўся. Бесперабойна працавалі і працягваюць працаваць усе галіны сацыяльнай накіраванасці, прыгажэюць, маладзеюць і зменьваюцца нашы вёскі і горад.

Чачэршчына ўзгадавала многіх вядомых дзеячаў і знакамітых людзей, якія прынеслі славу і вядомасць нашай рэспубліцы. Гэта былыя міністры сельскай гаспадаркі і аховы здароўя Сцяпан Скарапанаў, Мікалай Саўчанка і Інэса Драбышэўская, сучасныя навукоўцы і дзеячы навукі Леанід Сасноўскі і Юрый Плескачэўскі, народная артыстка Беларусі Людміла Корхава, заслужаны дзеяч мастацтваў Рэспублікі Беларусь Уладзімір Караткевіч, паэты, члены Саюза пісьменнікаў Беларусі Васіль Карпечанка і Міхась Болсун, Герой Сацыялістычнай Працы Паліна Казлова, чэмпіён свету сярод студэнтаў па класічнай барацьбе Васіль Секуноў, чэмпіёнка свету па акадэмічным веславанні Зінаіда Ключынская і многія іншыя.